RMUTP

สรุปผลการวิจัย

1.เชื้อจุลินทรีย์ที่คัดแยกได้เป็นเชื้อจุลินทรีย์ธรรมชาติที่เกษตรกรได้เพาะเลี้ยงอยู่แล้ว โดยได้จากนายสมศักดิ์  สอนขาว ซึ่งเป็นเกษตรกรผู้เลี้ยงกุ้งในการพื้นที่ อ.บ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี โดยมีชื่อเรียกว่า น้ำแดง ซึ่งเป็นเชื้อจุลินทรีย์โพไปโอติก เป็นแบคทีเรียสังเคราะห์แสง (photosybthetic bacteria; PSB) พบกระจายทั่วไปในธรรมชาติตามแหล่งน้ำจืด น้ำเค็ม ทะเลสาบน้ำเค็ม น้ำทะเลสาบที่มีความเป็นด่าง น้ำที่มีความเป็นกรด

นอกจากนี้ยังพบตามแหล่งน้ำเสีย บ่อบําบัดน้ำเสีย (levett, 1990; Imhoff, 1992; Brock, 1994) บทบาทของแบคทีเรียสังเคราะห์แสงมีความสําคัญในกระบวนการนําก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ไปใช้ (CO2 – assimilation) และการตรึงไนไตรเจน (nitrogen fixation) นอกจากนี้ยังมีบทบาทสําคัญในห่วงโซ่อาหารซึ่งสัตว์ขนาดเล็ก ปลา กุ้ง หอย และปูสามารถนําแบคทีเรียสังเคราะห์แสงมาใช้เป็นอาหารได้

โดยทั่วไปจะแบ่งแบคทีเรียสังเคราะห์แสงออกเป็น 2 กลุ่ม คือ แบคทีเรียสังเคราะห์แสงสีม่วง (purple photosynthetic bacteria) และ แบคทีเรียสังเคราะห์แสงสีเขียว (green photosynthetic bacteria) (Pfenning และ Truper, 1989; Kobayashi, 2000)

1. แบคทีเรียสังเคราะห์แสงสีม่วง (purple photosynthetic bacteria) แบคทีเรียสังเคราะห์แสงในวงศ์ Chromatiaceae ซึ่งเป็นแบคทีเรียสังเคราะห์แสงสีม่วง (รูปที่ 2) พบว่า สามารถเจริญได้ดีในสภาพโฟโตออโตโทรฟ (photoautotroph) ซึ่งสามารถใช้สารประกอบซัลเฟอร์ซัลไฟต์และไทโอ ซัลเฟตเป็นตัวรับอิเล็กตรอนเพื่อรีดิวซ์ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ไปเป็นสารอาหารภายในเซลล์ได้(Imhoff, 1992; Van Niel, 1944) แสดงสมการดังนี้ และแบคทีเรียสังเคราะห์แสงในวงศ์ Chromatiaceae จะสะสมกํามะถันไว้ในเซลล์ CO2 +2H2S (CH2O)+H2O+2S S+CO2+3H2O (CH2O)+H2SO4+H2 2CO2 +Na2S2O3+3H2O 2(CH2O)+ Na2SO4 + H2SO4 แบคทีเรียสังเคราะห์แสงในวงศ์ Rhodospirillaceae (รูปที่ 2) เป็นแบคทีเรียในกลุ่มที่ไม่สามารถใช้ซัลไฟด์เป็น ตัวให้อิเล็คตรอนเพื่อรีดิวซ์ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ไปเป็นสารอาหารภายในเซลล์ได้ และมีการสันดาป (metabolism) ดีกว่าแบคทีเรียมีวงที่ใช้ซัลเฟอร์เนื่องจากสามารถเจริญได้ทั้งแบบโฟโตเฮเทอโรโทรฟ และโฟโตออโตโทรฟ โดยใช้ก๊าซ ไฮโดรเจนซัลไฟด์เป็นตัวให้อิเล็กตรอน ซึ่งส่วนใหญ่แบคทีเรียกลุ่มนี้จะทนต่อสภาพที่มีออกซิเจน จึงสามารถเจริญได้ ภายใต้สภาวะแบบเฮเทอโรโทรฟที่มีอากาศ-ไม่มีแสง มีแบคเทอริโอคลอโรฟิลล์เอ และแคโรทีนอยด์ หลายชนิดในการ สังเคราะห์แสง

2. สูตรพื้นฐานและกรรมวิธีการผลิตสารเสริมในอาหารสัตว์น้ำเศรษฐกิจ โดยใช้ประโยชน์จากจุลินทรีย์โพรไบโอติกเพื่อเป็นสารเสริมในอาหารเลี้ยงสัตว์น้ำเศรษฐกิจใน อ.บ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรีสูตรพื้นฐานในอาหารเลี้ยงสัตว์น้ำเศรษฐกิจพี่ได้มีส่วนผสมที่สำคัญคือ เศษปลาป่น ไส้ปลาป่น กากถั่วเหลือง ปลายข้าวหัก เศษธัญพืชประเภทถั่ว กล้วยน้ำว้าสุก สูตร rmutt พรีมิกซ์ และโพรไบโอติกจุลินทรีย์น้ำแดงนำส่วนผสมที่สำคัญทั้งหมด ผสมเข้าด้วยกันแล้วนำไปใส่ในเครื่องอัดรีดร้อนที่ได้จากผลงานวิจัยของโครงการย่อยที่ 2 เพื่อให้ได้อาหารที่มีคุณภาพแนะนำไปทดลองเลี้ยงในลำดับต่อไปผลจากการทดลองเลี้ยงพบว่าสามารถใช้ระยะเวลาในการเลี้ยง 60 วันให้ขนาดของกุ้งอยู่ที่ 50 ตัวต่อกิโลกรัมกุ้งเข้าจับอาหารได้ไวขึ้น 15% ลดต้นทุนค่าอาหารลงได้ประมาณ 16.8 เปอร์เซ็นต์แล้วได้คุณค่าทางโภชนาการที่สำคัญคือโปรตีนสูงถึงร้อยละ 35 ถึง 39 ซึ่งจากผลการทดลองนี้อาหารกุ้งจึงเหมาะสมกับการเลี้ยงในระยะที่ 2 ซึ่งเป็นระยะที่โตแล้วเนื่องจากกุ้งเมื่อโตแล้วจะมีความต้องการโปรตีนในอาหาร

3. เมื่อนำมาวิเคราะห์อาหารที่ได้จากนวัตกรรมจากโครงการย่อยทั้งสองสามารถลดทุนลดรายจ่ายค่าอาหารกุ้งขาวได้ถึง 20,210 บาท/บ่อ ผลต่างต้นทุนอาหารที่ลดลง คิดเป็นร้อยละ 26.1 เมื่อคิดผลตอบแทนของการลงทุน (ROI) จะอยู่ที่ร้อยละ 35.3 และต้นทุนของการเลี้ยงปลาดุกที่ได้จากนวัตกรรมจากโครงการย่อยทั้งสองสามารถลดทุนลดรายจ่ายค่าอาหารของการเลี้ยงปลาดุกได้ถึง 21,420 บาท/บ่อ ผลต่างต้นทุนอาหารที่ลดลง คิดเป็นร้อยละ 12.9 เมื่อคิดผลตอบแทนของการลงทุน (ROI) จะอยู่ที่ร้อยละ ร้อยละ 14.8 หากพิจารณาการลดลงของรายจ่ายภาพรวมจะพบว่า มีการเปลี่ยนแปลงต้นทุนลดลงคิดเฉลี่ยเป็นร้อยละ 19.5 ซึ่งถือว่าบรรลุเป้าหมายของโครงการ จากเป้าหมายของโครงการที่ตั้งไว้ ร้อยละ 10

4. การถ่ายทอดเทคโนโลยีนวัตกรรมอาหารเพื่อการเลี้ยงสัตว์น้ำเศรษฐกิจเนื่องด้วยจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัส covid-19 ทำให้คณะนักวิจัยไม่สามารถลงพื้นที่แล้วทำการจัดโครงการในการถ่ายทอดเทคโนโลยีนวัตกรรมอาหารเพื่อการสัตว์เลี้ยงสัตว์น้ำเศรษฐกิจได้จึงได้ทำการปรับรูปแบบวิธีการถ่ายทอดเทคโนโลยีใหม่โดยใช้นักวิจัยชาวบ้านหรือนักนวัตกรชาวบ้านที่เข้าร่วมโครงการและได้รับการถ่ายทอดรวมถึงการเรียนรู้กระบวนการผลิตกระบวนการทำและแนวคิดร่วมกับนักวิจัยตั้งแต่เริ่มโครงการวิจัยจนถึงสิ้นสุดลงสู่เกษตรกรในพื้นที่เพื่อเป็นเป็นไปตามมาตรการการเฝ้าระวังการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัส covid-19โดยมีผลการประเมินความเพิ่งพอใจอยู่ในระดับมากถึงมากที่สุด ประเด็นคำถามโดยมีค่าเฉลี่ยสูงสุด คือ ความพึงพอใจด้านการให้บริการของเจ้าหน้าที่ และความพึงพอใจด้านคุณภาพการให้บริการ มีค่าเฉลี่ย 4.358 ส่วนประเด็นคำถามที่มีค่าเฉลี่ยต่ำสุดคือ วัน/ระยะเวลา/สถานที่ โดยมีค่าเฉลี่ย 3.85อย่างไรก็ตาม ความพึงพอใจในภาพรวมของโครงการ ถือว่าอยู่ในระดับความพึงพอใจมาก มีค่าเฉลี่ย 4.30

 5.  สร้างนักวิจัยชาวบ้านหรือนวัตกรชาวบ้านในการสร้างนักวิจัยชาวบ้านหรือนวัตกรรมชาวบ้านจะทำการคัดเลือก ใช้วิธี และนวัตกรชาวบ้านร่วมกับโครงการย่อยที่ 2 การออกแบบและสร้างเครื่องอัดรีดร้อนสำหรับการผลิตอาหารเลี้ยงสัตว์เนื่องจากนักวิจัยชาวบ้านหรือนวัตกรชาวบ้านต้องสามารถดำเนินการผสมสูตรการหมักเชื้อจุลินทรีย์และการคิดคำนวณสูตรอาหารและการใช้เครื่องอัดรีดร้อนในการทำเป็นอาหารสัตว์ได้อย่างครบวงจรโดยการวิจัยครั้งนี้มีนวัตกรชาวบ้านที่ผ่านการคัดเลือกและสามารถผสมสูตรรวมถึงเพาะเลี้ยงเชื้อจุลินทรีย์น้ำแดงได้จำนวนทั้งสิ้น 3 คน ประกอบด้วย นายสมศักดิ์ สอนขาว นายสุชาติ รุ่งเพียร และนายสำราญ อ่วมอั๋น